De Hollandstellung - Inventarisatie van deze bunkerlinie op grondgebied Kemzeke

Men schrijft algemeen dat de regio vanaf Mendonk vanaf de Sassevaart tot Vrasene tegen de Duitse bunkerlijn van Steendorp Vrasene (Westabschnitt) minder uitgebouwd was. Zelf blijf ik er wat van overtuigd dat dit een vals beeld is. De zone tussen kanaal Gent-Terneuzen te Mendonk en Vrasene was effectief minder uitgebouwd maar dit is zeker nooit effectief zo de bedoeling geweest. Omdat in deze zone de noordkant nogal beveiligd was door menig overstromingsgebied en maar een beperkt aantal doorgangen die dan ook nog eens ondermijnd waren, was de kans ook klein dat er ooit een geallieerde inval over dit gebied zou komen. Allicht heeft men daarom de uitbouw van de linie op deze zone tot het laatst uitgesteld. Het feit dat dus de linie op dit gebied nooit zwaar is uitgewerkt geweest heeft dus meer te maken met een voor de Duitse Bezetter te vroeg geëindigde oorlog. Ook in deze zone zijn alle bunkers gebouwd door de Duitse Landmacht in de typische betonstenen. Ook valt het op dat er nog zeer weinig variatie in types van bunkers optreedt. In het algemeen vindt men er alleen nog manschappenbunkers of observatie-manschappenbunkers terug met meestal op het dak een verschansing.

Op grondgebied Kemzeke - Stekene sluiten de bunkers niet zoals op de rest van de lijn perfect aan met de laatste bunkers op Sinaai in dit geval. Er zit een groot hiaat van enkele kilometers lang. De laatste bunker op Sinaai is te zoeken ter hoogte van de Hooimanstraat en dit betrof dan nog een normaal iets meer achteruitgelegen commandobunker. De echte laatste bunker van de hoofdlijn is dan in feite deze op de Neerstraat 44. De eerste op Kemzeke is op zijn beurt de manschappenbunker vrij sterk ingegraven in de grond op de Kwakkelstraat nr 26. Er zit dus letterlijk een hiaat zonder enige teruggevonden bunker van enkele kilometers. Probleem is ook dat er van deze tussenzone voorlopig geen schetsen zijn teruggevonden die er zouden op kunnen wijzen dat er bunkers ontbreken of nooit gebouwd zijn. Vanaf Stekene en Kemzeke zelf, kon dit nagekeken worden met bestaande kaarten. Van het gebied Mendonk tot Stekene ontbreek ik deze in elk geval, mochten ze al bestaan.

Vanaf Sinaai blijft de linie in theorie steeds zuidelijk lopen van de Stekense Vaart. Probleem is dat het moeilijk aan te tonen valt omdat er geen structuren meer van teruggevonden kunnen worden wegens het bovenstaande hiaat. Mogelijks heeft het hiaat te maken met het feit dat gans de regio sterk onder water kon gezet worden en daardoor zeer ontoegankelijk werd als overstromingsgebied. Omdat de linie ook hier letterlijk op het grensgebied tussen Kemzeke en Stekene is gelegen verspringt ze ook van grondgebied Kemzeke naar Stekene en dan opnieuw naar Kemzeke. Ter hoogte van Stekene volgt de bunkerlinie dan ook de toenmalige dodendraad. Mogelijks speelt zelfs het samenlopen van deze en de bunkerlinie op dat gedeelte mee in de zwakke verdediging die hier terug te vinden is. De bunkers zijn er zeker niet zo talrijk terug te vinden dat dat dit het geval is in de regio Maldegem tot de Gentse haven. Op dit gedeelte van de linie is er enkel nog sprake van een hoofdstelling. Deze ligt tot in Stekene zuidelijk van de Stekense Vaart. Ter hoogte van Stekene en Kemzeke loopt de lijn praktisch op de scheiding tussen beide gemeentes waardoor ze van Kemzeke overgaat op Stekene en dan opnieuw op Kemzeke. Naar het centrum van Stekene toe verlegt de lijn zich op de nog als fietspad aanwezige oude spoorlijn (Spoorzate genaamd). Noordelijk van deze spoorlijn lagen in elk geval grote overstromingsgebieden. In deze zone zijn zeker een aantal bunkers verdwenen alsook zijn er heel veel nooit gebouwd geraakt. Ook hier zijn alle bunkers die men terugvindt opgetrokken in betonstenen, een soort Prefab betonblokken.

Bij de inventarisatie uitgevoerd in 1921 telde men op grondgebied Kemzeke slechts 3 bunkers. Ook in 1935 werd dit aantal herhaald teruggevonden. Men vond in die periode dan ook enkel 3 manschappenbunkers terug. Bij de eigen inventarisatie vanaf 2015 zijn er ondertussen echter reeds 4 manschappenbunkers op dit grondgebied teruggevonden en bijkomend kan via oude bouwkaarten vastgesteld worden dat er zeker ooit een 5e exemplaar moet geweest zijn omdat deze daar toen al opstond als reeds gebouwd. Deze plannen maken ook nog melding op dat moment van maar liefst nog eens 28 nog te bouwen bunkers alleen al op grondgebied Kemzeke. Zeker de helft hiervan zou gebouwd moeten geweest zijn ter hoogte van de Spoorlijn. De grote massa zal effectief nooit gebouwd zijn omdat er anders sowieso nog meer structuren hadden teruggevonden moeten zijn anno 1921. Meer details over deze locaties volgt later na prospectie ten velde. Het valt dus op dit grondgebied zeker niet uit te sluiten dat er toch nog eentje her of der onopvallend is blijven staan of ooit werd gesloopt en nu qua originele locatie totaal vergeten is. Ook is het raar dat er op Kemzeke bunkers meer worden teruggevonden en het omgekeerde zich voordoet op Stekene, daar worden er minder teruggevonden. Mogelijks heeft men in 1921 en 1935 bunkers foutievelijk op de verkeerde gemeente geteld.

Omdat de eigen telling uit het boek "De Hollandstellung" van Hans Sakkers zeker niet de volledige lijn onderzocht, is de telling die daar in terug te vinden is, ook zeer irrelevant om als referentie te gebruiken, wat dan ook niet is gebeurd. Wel zijn de vermelde locaties uit het boek mee opgenomen in de zoektocht die in dit geval wel in eerste instantie de volledige linie besloeg tussen Maldegem en Vrasene (grondgebied Oost-Vlaanderen).

Hieronder alvast de situatie van structuren door www.bunkergordel.be teruggevonden, Mocht u er meer info over kunnen geven over ontbrekende zaken, aarzel niet dit door te geven op info@bunkergordel.be. Weet dat aanvullende details over bunkers aangeduid met cirkeltjes omdat de 100% exacte locatie mij ontbreekt, zeker ook altijd welkom zijn.

Elk aangeduid bunkertje werd informatief van een eigen veronderstelde indeling voorzien omdat de oude reeds bestaande indelingen vrij onlogisch zijn en er blijkbaar types worden uitgevonden bij de vleet zonder dat ze soms nog van elkaar onderscheidbaar zijn. Er zullen later nog gedetailleerde bunkerfiches worden toegevoegd van de bunkertjes die tijdens de zoektocht ook in de mate van het mogelijke in detail gefotografeerd worden.

Alle onderstaande luchtfoto's zijn afkomstig van Google Earth.

De teruggevonden locaties werden om de deze telling iets visueler te maken van een aparte kleur voorzien. Deze kleuren werden toegepast op onderstaande foto's:

• Nog bestaande Hollandstellung bunkers - Lichtblauw
• Structuren die in dezelfde regio zijn opgetrokken maar geen deel uitmaken van de Hollandstellung - Geel. (Geel)
• Gekende gesloopte structuren - Rood
• Hollandstellung bunkers reeds vermeld op vorige foto's - Oranje.

Indien de locaties zo goed als correct gekend zijn, zullen de structuren aangeduid worden met een stip in bovengemelde kleur. Indien enkel ongeveer de locatie gekend is, zal dit gebeuren met een cirkeltje in de gemelde kleuren. Ook de grootte van de cirkel zal afhangen van de mate van onduidelijkheid van de te localiseren zone.

Om het intern wat overzichtelijk te maken werd een interne nummering toegepast die niets vandoen heeft met eerder gemaakte en bestaande tellingen van her en der uit het verleden. Het is gewoon een eigen vorm van telling per gemeente. Ga er dan vooral ook alvast niet meer achter zoeken.

De loop van de Hollandstellung in grote lijnen op een kaartje van Kemzeke

De bunkers springen hier letterlijk wegens gebouwd op grensgebied van Kemzeke naar Stekene en dan terug naar Kemzeke. Het verdere verloop van de hoofdstelling is te zoeken op grondgebied Sint Gillis Waas.